Iedereen kent de situatie; je moet een geldbedrag aan iemand anders betalen, maar deze persoon is aan jou ook nog een geldbedrag verschuldigd. Er kan dan voor gekozen worden om het verschuldigde geldbedrag aan elkaar te betalen in twee aparte betalingen. Maar het is in de meeste gevallen praktischer om te verrekenen; de twee verschuldigde bedragen worden tegen elkaar weggestreept als zij even groot zijn, of degene die het meeste aan de ander verschuldigd is betaalt zijn schuld onder aftrek van het bedrag dat hij nog zou ontvangen. In het privéleven zal dit nauwelijks voor problemen zorgen, maar in het zakelijke verkeer kunnen verrekeningen complexe situaties opleveren, voornamelijk als de verrekening eenzijdig, dus zonder toestemming van de andere partij, wordt toegepast.
Waarom verrekenen?
Er zijn veel redenen te noemen waarom het prettig is om te verrekenen. Ten eerste is het gemakkelijk; er vindt geen of slechts één betaling plaats, in plaats van twee of meer betalingen. Ten tweede is het veilig; het kan voorkomen dat je een vermoeden hebt dat de andere partij jou niet gaat betalen, omdat deze bijvoorbeeld economisch in zwaar weer verkeert. Je kunt (een gedeelte van) de betaling door middel van de verrekening dan alvast veiligstellen. Ten derde vindt verrekening plaats met terugwerkende kracht. Dat betekent dat, als je bijvoorbeeld rente verschuldigd bent voor een achterstallige betaling, deze na de toepassing van de verrekening (deels) kan komen te vervallen.
Is verrekening toegestaan?
In beginsel is verrekening toegestaan, zolang er aan een aantal voorwaarden wordt voldaan. Artikel 6:127, lid 2, van het Burgerlijk Wetboek (BW) bepaalt: “Een schuldenaar heeft de bevoegdheid tot verrekening, wanneer hij een prestatie te vorderen heeft die beantwoordt aan zijn schuld jegens dezelfde wederpartij en hij bevoegd is zowel tot betaling van de schuld als tot het afdwingen van de betaling van de vordering”. Anders verwoord: als je moet betalen aan een ander dan mag je verrekenen, als de schuld aan dezelfde partij is als waar je zelf nog geld van krijgt, als beide partijen bevoegd zijn om de schuld te betalen en als zowel jouw betaling als die van de andere partij al verschuldigd zijn. Op deze voorwaarden voor het toepassen van verrekening zal ik hierna verder ingaan.
Je dient altijd wel bedacht te zijn dat veel professionele partijen een verbod op verrekening in hun overeenkomst met jou hebben uitgesloten. Deze bepaling kan zowel in de overeenkomst zelf, als in de algemene voorwaarden voorkomen (de standaard algemene voorwaarden die wij ontworpen hebben voor de mkb-brancheverenigingen voor schoonmaak (SIEV) en catering (VOCC) bevatten bijvoorbeeld een verbod op verrekening). Als er sprake is van een verbod op verrekening, dan mag je niet verrekenen en kan een partij alsnog betaling van het gehele geldbedrag afdwingen, desnoods via de rechter, ongeacht het geldbedrag dat je nog van die partij tegoed hebt.
Verband tussen schuldenaren
Voor verrekening is het noodzakelijk dat beide partijen bij de verrekening elkaar een bedrag verschuldigd zijn. Dit is een begrijpelijk vereiste; het is niet toegestaan om een bedrag dat je aan partij A verschuldigd bent te verrekenen met een bedrag dat je nog van partij B nog moet ontvangen. Dit is ook niet toegestaan als je weet dat partij A tevens aan partij B een bedrag verschuldigd is.
Het is wel mogelijk om verrekening toe te passen als de vordering voor het verschuldigde bedrag is overgedragen aan een andere partij. Als partij A bijvoorbeeld de incasso van zijn vordering op jou besluit uit handen te geven aan een deurwaarder, dan is het nog steeds mogelijk om te verrekenen.
Bevoegdheid tot betaling
Degene die verrekening toepast, moet bevoegd zijn om het bedrag te betalen. Je kunt geen verrekening toepassen als je bijvoorbeeld failliet bent of onder curatele bent gesteld.
Opeisbaarheid van de vorderingen
Tenslotte is het voor verrekening noodzakelijk dat de vordering van de partij die verrekening wil toepassen, opeisbaar is. Dat wil zeggen, het bedrag dat betaald moet worden, moet al verschuldigd zijn. Je kunt bijvoorbeeld niet verrekening toepassen voor de betaling van een factuur, waarvan de betalingstermijn nog niet verstreken is. Nog een voorbeeld: de schadevergoeding voor een schade, waarvan de omvang nog niet is vastgesteld, kun je niet verrekenen.
Praktijkvoorbeeld van verrekening
In onze praktijk hebben wij recent een zaak behandeld waarin verrekening door de wederpartij werd toegepast. Onze cliënt had in deze zaak een aanzienlijke vordering op de wederpartij, vanwege onbetaalde facturen. De wederpartij gaf echter aan dat hij betaling van de facturen niet verschuldigd was, omdat hij deze wilde verrekenen met een schade die onze cliënt, naar de mening van de wederpartij, had veroorzaakt. In deze zaak voerden wij in eerste instantie verweer tegen de schade, maar daarbij stelden wij ook dat verrekening niet toegepast mocht worden, a) omdat onze cliënt verrekening heeft uitgesloten in zijn algemene voorwaarden, b) omdat de aansprakelijkheid van onze cliënt voor de aangevoerde schade nog niet vastgesteld was en c) omdat de hoogte van het schadebedrag nog niet was vastgesteld.
Deze zaak ligt op dit moment nog ter beoordeling voor bij de rechter.
Conclusie
Als je aan de wettelijke vereisten van verrekening voldoet, dan is het mogelijk om verrekening toe te passen. Let wel op: verrekening vindt niet automatisch plaats. Je kunt dus niet besluiten om te verrekenen door simpelweg een factuur niet te betalen; je moet daarvoor een zogenaamde “verrekeningsverklaring” sturen. Dat komt eigenlijk neer op een briefje, waarin je aan de andere partij aangeeft dat je verrekening toepast, op welke geldbedragen de verrekening ziet en (eventueel) welke betaling er nog resteert.
Bij facily LAW hebben wij al diverse zaken gevoerd met betrekking tot verrekening, waarin een partij bijvoorbeeld verrekening heeft toegepast zonder dat dit was toegestaan, of waarin een wederpartij onterecht bezwaar maakte tegen een verrekening. Wil jij weten of je verrekening kunt toepassen op een openstaande betaling? Of ben je van mening dat jouw schuldenaar geen verrekening kan toepassen, maar wil je dit nog laten controleren? Aarzel dan niet om contact op te nemen met ons kantoor.